Notesale: Turn your study into money

Document Preview

Extracts from the notes are below, to see the PDF you'll receive please use the links above

---

ENERJĐ PROJELERĐ ĐÇĐN ARAZĐ TEMĐNĐ; KAMULAŞTIRMA, KULLANMA ĐZNĐ,
ĐRTĐFAK HAKKI TESĐSĐ, KĐRALAMA, DEVĐR, TAHSĐS
Neşe LEBLEBĐCĐ
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
ÖZET
Enerji

projelerinin

Enerji

Piyasası

Düzenleme

Kurumunca

verilen

lisanslar

kapsamında belirlenen tamamlanma süreleri içerisinde gerçekleştirilebilmesinde,
arazi teminiyle ilgili hususlar önem taşımaktadır
...
Söz konusu sürecin iyi
planlanması ve başarılı bir şekilde yönetilmesi ile proje maliyetinin azaltılmasının yanı
sıra işletmeye geçiş tarihlerini öne çekebilecek şekilde zamanın etkin kullanımı da
sağlanacaktır
...
adımların
gerçekleştirilmesi ile arazilerin elde edilmesi konularına değinilmiştir
...


1-GĐRĐŞ
Ülkemizde, 2001-2005 yıllarını kapsayan dönemde ekonomik büyüme ve nüfus artışı
paralelinde birincil enerji ve elektrik enerjisi tüketiminde önemli artışlar kaydedilmiştir
...
Bu dönemde, 4628 sayılı
Elektrik Piyasası Kanunu ve 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu ile bu sektörler
rekabete açılmış ve piyasanın düzenlenmesi amacıyla Enerji Piyasası Düzenleme
Kurumu (EPDK) oluşturulmuştur
...


Yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik üretimi içindeki payını yükseltmek amacıyla
5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı
Kullanımına Đlişkin Kanun da bu dönemde yasalaşmıştır
...
Oysa; 5307 sayılı LPG Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası
Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında yürütülecek faaliyetler
için kurulacak olan tesislerin lisans sahiplerinin kendi mülkiyet ve kullanma hakkına
sahip oldukları alanlar içinde yapılması zorunluluğu getirilmektedir
...
ve 8
...
[2]
Elektrik, doğal gaz ve petrol piyasası faaliyetleri için gerekli olan tesisler EPDK’ca
belirlenen süreler içerisinde kurularak işletmeye geçmek zorunda olduklarından, bu

tesislerin kurulacağı alanlarda bulunan taşınmaz malların elde edilmesi işlemlerini
kapsayan sürecin iyi planlanması ve yönetilmesi önem kazanmaktadır
...


2-ARAZĐ ETÜDÜ VE RĐSK ANALĐZĐ
Planlamanın mümkün olan en erken aşamalarında arazilerin detaylı etüdü ve risk
analizinin yapılması ile uygun yerleşilebilir alanın belirlenmesi, ön fizibilite aşamasına
ait adımlardan biri olup sürecin iyi planlanması için yapılması önerilen işlemlerin
temelini oluşturmaktadır
...
Böylece, arazinin özel yasalarla tanımlanmış ve
sınırlanmış olan alanlarla ilişkileri belirlenir
...


açısından

karşılaştırılarak, önerilen alanda projenin kurulabilirliği konusunda önceden karar
vermek olmalıdır
...
[3]
Böylece belirlenen alanların EPDK’ca lisanslandırılmasını takiben, enerji tesislerinin
kurulabilmesi amacıyla, detaylı incelemeler sonucu elde edilen rapor, plan, harita vb
...

Etüt raporları ile arazinin genel yapısı, konumu, bağlı olduğu yerleşim birimleri, idari
sınırları, jeolojik durumu, toprak özellikleri, topoğrafik durumu, iklimsel özellikleri,
ulaşım olanakları, çevresel etkileri, cinsi, tarım arazisi olup olmadığı, arsa niteliği
taşıyıp taşımadığı, kadastrosunun olup olmadığı, yerleşim yeri kapsamında kalıp
kalmadığı vb
...
Bu çalışmalar ile
belirlenen mülkiyet sınırları mevcut kullanım durumları da belirtilerek haritalara
aktarılır
...
Mülkiyetlerin kullanım fonksiyonları
yönünden irdelenmesinde ise, arsa-arazi ayrımı yapılarak taşınmaz malların üzerinde
yapı veya ürün olup olmadığı, toprak özellikleri ve topoğrafik yapı gibi fiziksel nitelikler
ortaya konmalıdır
...
incelenerek ormanlık alanlar, tarım arazileri, askeri
bölgeler, sanayi bölgeleri veya serbest bölgeler vb
...
Söz konusu faaliyetin gerektirdiği ilgili diğer yasal
düzenlemeler incelenir
...
bulunmakta olup bu
yasal düzenlemelerin belirlediği durumlar ile ilişkilerin ortaya konması gerekmektedir
...
[4]

3-ARAZĐ TEMĐNĐ ĐÇĐN HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
Hazırlanan rapor, harita ve planlar ile belirlenen mevcut duruma göre, söz konusu
alanın tesislerin inşa edilebilmesi için kullanımına olanak verecek hususlar
düzenlenir
...
işlemler yürütülür
...

Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğine göre eşik değer ve üzeri projeler;
kurulu gücü 0,5 MW ve üzeri olan nehir tipi santraller, 10 MW ve üzeri rüzgâr enerji
santralleri, ısı kapasitesi 5 MWt ve üzeri jeotermal enerji kullanan tesisler, elektrik

elde edilmesi için kurulan 10 MW ve üzeri endüstriyel tesisler olarak belirlenerek
seçme ve eleme kriterleri uygulanmakta, kurulu gücü 25 MW ve üzeri olan nehir tipi
santraller, ham petrol rafinerileri, toplam ısıl gücü 300 MWt ve daha fazla olan termik
güç santralları ile diğer yakma sistemleri, 50
...
Ayrıca, Kum

Çakıl ve Benzeri Maddelerin

Alınması, Đşletilmesi ve Kontrolü Yönetmeliği ile Hafriyat Toprağı, Đnşaat ve Yıkıntı
Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında malzeme alım sahaları ve hafriyat
depolama alanları ile ilgili izinlerin alınması bu amaçla, çevresel etki değerlendirmesi
raporunun eki olarak doğaya yeniden kazandırma ve çevre yönetim planlarının
hazırlanması söz konusu olmaktadır
...
Konuya ilişkin olarak,
5784 sayılı “Elektrik Piyasası Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun” ile yapılan düzenleme 3194 sayılı Đmar Kanununun 9
...
Bunun yanı sıra; 5346 sayılı “Yenilenebilir Enerji
Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına Đlişkin Kanun”un 4 üncü
maddesi kamu veya Hazine arazileri üzerinde rüzgar enerjisi kaynak alanlarının
kullanımını

ve

verimliliğini

düzenlenemeyeceği

hükmü

olumsuz
getirilmekte,

yönde
“Rüzgar

etkileyici

imar

Enerjisine

planlarının

Dayalı

Lisans

Başvurularının Teknik Değerlendirilmesi Hakkında Yönetmelik” in 5
...
[3]
Diğer yandan, Đmar Kanunu ile Plansız Alanlar Đmar Yönetmeliği ve Planlı Alanlar Tip
Đmar Yönetmeliğinde belirtilen esaslar doğrultusunda yapı/inşaat ruhsatlarının
alınması gerektiği düşünülmektedir
...
adımların gerçekleştirilmesi öngörülmektedir
...
Söz konusu
tesislerin kurulacağı yerlerin sağlanması genelde devletçe benimsenmiş aktif bir
taşınmaz yönetim politikası ile mümkündür
...
[4]
Bildirinin bu bölümünde, enerji projeleri için gerekli olan taşınmaz malların mülkiyet
durumlarına göre değişiklik gösteren arazi temini işlemlerinin EPDK’ca nasıl
yürütüldüğü aşağıdaki şekilde izah edilmeye çalışılacaktır
...

Bunların dışında, organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler, endüstri bölgeleri,
askeri bölgeler, zeytinlik alanlar, mezarlıklar vb
...
Enerji projeleri nedeniyle bu gibi yerlerin hak veya mülkiyet edinimine
konu olması halinde, ilgili kanunları gereğince farklı işlemler yürütülmektedir
...
maddesine göre irtifak hakkı
kamulaştırması yapılması, ya da hidroelektrik santrallerin kurulacağı alanların
mezarlıkların bulunduğu yerlere denk gelmesi halinde, 3998 sayılı Mezarlıkların
Korunması Hakkında Kanun ile mülkiyeti belediye bulunan yerlerde belediyelere,
köylerde ise köy tüzelkişiliklerine ait olduğu belirlenen bu alanlar için ilgili kurumların
koordinasyonu sağlanarak mezarlıkların nakli gerçekleştirildikten sonra Kamulaştırma
Kanununun 30
...
Öte yandan, enerji tesisleri gibi büyük ve stratejik öneme sahip
tesislerin coğrafi konumları ve yerleri tespit edilirken Genelkurmay Başkanlığının
askeri gerekler yönünden olumlu görüşünün alınması zorunludur
...
Madde
Kararının
Alınması

Đlgili Kurumun
Devire ve
Bedele Đlişkin
Muvafakatının
Alınması

Adres ve Mirasçı
Araştırması

Kamulaştırma
Kararının Alınması

Muvafakat
Alınamazsa
Danıştaya
Müracaat

27
...
Madde Davalarının Açılması

4-1 ÖZEL MÜLKĐYETE AĐT TAŞINMAZ MALLAR
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununu kapsamındaki tesisler için gerekli arazi, arsa ve
binalara ilişkin hak ve mülkiyet edinimlerinin öncelikle anlaşma yoluyla yapılmasının
esas olduğu, rafineri, lisanslı depolama tesisi, iletim hatları ile Kurumca belirlenecek

işleme tesislerine ait edinimlerin ise 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununda belirtilen
esaslar dahilinde kamulaştırma yoluyla da yapılabileceği hükmü bulunmaktadır
...

Bu nedenle, özel mülkiyete ait olan taşınmaz malların elde edilmesi amacıyla
öncelikle doğrudan satın almanın tercih edilmesi önerilmekte, satın alınamadığı
takdirde taşınmaz mallar lisans sahibi özel hukuk tüzel kişilerinin talep etmeleri
halinde 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümleri doğrultusunda EPDK’ca
kamulaştırılarak da edinilebilmektedir
...
Kamulaştırma kararı öncesinde, kamulaştırma
planlarının ilgili kadastro müdürlüğünce kontrol edilerek onaylanması, kıymet takdir
raporlarının değerlendirilmesi, adres ve mirasçı araştırması yapılması, Tarım Đl
Müdürlüğünün tarım arazilerinin tarım dışı amaçla kullanımına izin vermesi şartı
aranmaktadır
...

EPDK’ca alınan kamulaştırma kararları, 30/09/2004 tarihli ve 25559 sayılı Resmi
Gazetede

yayımlanan

Kamulaştırmalarda

“Enerji

2942

sayılı

Piyasası

Düzenleme

Kamulaştırma

Kurumunca

Kanununun

27
...


maddesi

gereğince

açılan

davaların

karara

bağlanması ve bilirkişilerce belirlenen bedelin lisans sahibi tüzel kişi tarafından
bankaya yatırılmasını takiben taşınmaz mala el konulması mümkün olabilmektedir
...
[6] Ancak söz konusu bedelin kesinleştirilmesi ve
davaların sonuçlandırılması amacıyla; EPDK Kıymet Takdir Komisyonu tarafından da
bir değerlendirme yapılarak taşınmaz mal malikleri uzlaşmaya davet edilmekte,
uzlaşma sağlanamadığı takdirde, aynı Kanunun 10
...
Mahkemece yapılacak duruşmada tarafların
bedelde anlaşamamaları halinde ikinci ve gerektiğinde üçüncü bir bilirkişi kurulu
marifetiyle bedel tespit ettirilmekte, sonuç olarak hakim tarafların ve bilirkişilerin rapor
veya raporları ile beyanlarından yararlanarak adil ve hakkaniyete uygun bir
kamulaştırma bedeli tespit etmektedir
...
[6] Bu noktada üzerinde durulması gereken husus,
lisans sahibi özel hukuk tüzel kişilerinin doğrudan satın almayı tercih etmeleri halinde
oluşan bedel ile satın alınamayan koşullarda mahkeme bilirkişilerince belirlenen
bedel arasında farklılık ortaya çıkması olasılığıdır
...

Tapuda kayıtlı olmayan taşınmaz malların elde edilmesinde ise; 2942 sayılı
Kamulaştırma Kanununun 19
...

Bu şekilde taşınmaz mal hakkında elde edilen bilgi ve belgeler ilgili Asliye Hukuk
Mahkemesine iletilerek kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin ödenmesi
karşılığında Maliye Hazinesi adına tesciline karar verilmesi istenilir
...
maddesinde belirtilen esaslar kapsamında Maliye
Hazinesine devri mümkün olmaktadır
...


doğrultusunda

4-3 MALĐYE HAZĐNESĐNĐN MÜLKĐYETĐNDE VEYA DEVLETĐN HÜKÜM VE
TASARRUFU ALTINDA BULUNAN TAŞINMAZ MALLAR
Proje alanında Maliye Hazinesine ait tescilli veya tescilsiz taşınmaz malların
bulunması durumunda, üzerlerinde sabit yapı bulunanlar için irtifak hakkı tesis
edilmesi, yapı bulunmayanlar için ise kiralama yapılması amacıyla EPDK’ca alınan
kararlar Milli Emlak Genel Müdürlüğüne iletilir
...
Konuya ilişkin
olarak, yenilenebilir enerji projeleri için bazı indirimler söz konusu olup, 5784 sayılı
Kanun ile 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi
Amaçlı Kullanımına Đlişkin Kanunun 8 inci maddesinde yapılan değişiklik ile
düzenlenmektedir
...


4-4 ORTA MALI TAŞINMAZ MALLAR
Proje alanında mera, yaylak, kışlak, otlak, harman ve panayır yerleri gibi taşınmaz
mallar özel sicilinde kayıtlı bulunan orta malı taşınmaz malların bulunması
durumunda, EPDK tarafından ilgili Tarım Đl Müdürlüğüne müracaat edilerek 4342
sayılı Mera Kanunu kapsamında bu alanların tahsis amaçlarının değiştirilmesi talep

edilir
...
maddesinde
yapılan düzenleme; EPDK’nın talebi üzerine 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu,
4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu
hükümlerine göre, elektrik ve doğal gaz piyasası ile petrol iletim faaliyetleri için gerekli
bulunan yerlerin tahsis amaçlarının değiştirilebileceğini hükme bağlamıştır
...


4-5 ORMANLIK ALANLARDA BULUNAN TAŞINMAZ MALLAR
“Orman Sayılan Alanlarda Verilecek Đzinler Hakkında Yönetmelik” in 11
...
Lisans sahibi özel hukuk tüzel kişilerince doğrudan yapılacak
müracaatlar Çevre ve Orman Bakanlığınca değerlendirilerek, izne konu edilecek alan
üzerinde yer alması planlanan bina ve tesislere ilişkin planların hazırlanması ve arazi
üzerinde belirtilmesini takiben bedeli karşılığında ön izin ve kesin izin verilmektedir
...

Yenilenebilir enerji projeleri için söz konusu olan ve hazine arazilerine ilişkin bölümde
açıklanan indirimler orman arazilerini de kapsamakta olup; bir defaya mahsus olmak
üzere ağaçlandırma bedeli ile teminat bedeli alınmakta ve her yıl için olmak üzere
proje maliyet bedelinin binde beşi oranında hesaplanan arazi tahsis bedeli üzerinden
yüzde seksenbeş indirim uygulanmakta, Orman Köylüleri Kalkındırma Geliri ile
Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Geliri ise alınmamaktadır
...
Sürecin planlanması ve izlenmesinde, gerek lisans sahibi özel hukuk
tüzel

kişileri

gerekse

EPDK

tarafından

uzman

ve

deneyimli

kadronun

görevlendirilmesi, proje alanının lisans öncesi etüdüne önem verilmesi, risk analizi ile
uygun yerleşilebilir alanların belirlenmesi ve risk yönetiminin yürütülmesi, arazinin
mevcut durum ve kullanım fonksiyonları yönünden ilgili yasal düzenlemeler
kapsamında değerlendirilmesi önerilmektedir
...

Öte yandan; arazi teminine ilişkin maliyetlerin önceden belirlenebilmesi ve özellikle
kamulaştırma

bedellerinin

kontrol

altında

tutulabilmesi

açısından

taşınmaz

değerlemeye önem verilmeli, uzman ve bilirkişilerce hazırlanan değerleme
raporlarının bilimsel esaslara göre belirlenmiş tek tip formatlarda düzenlenmesi ve
denetime tabi olmasının gerekliliği üzerinde durulmalıdır
...


KAYNAKLAR
1
...
dpt
...
tr/plan/plan9
...
http://www
...
gov
...
BOSTANCI,B
...
, “Taşınmaz Geliştirmede Risk Analizi”, Jeodezi,
Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi, Sayı: 99, 2008/2
4
...
, “Kamulaştırma Tekniği” TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri
Odası, sf: 22, 2000
5
...
, “Yenilenebilir Enerji Projelerinde Đnşaat Öncesi Döneme Đlişkin
Süreç”, 15
...
Yargıtay 5
...
2004/4239 K sayılı kararı
7
...
,
“Reşadiye HES III ve Đletim Kanalı Projesi Kamulaştırma Alanındaki
Taşınmazların Değerlenmesi Güzergah Raporu”, sf: 51, 2007



---